محسن خجسته‌مهر روز چهارشنبه (هفتم اردیبهشت‌ماه) در نشست با شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور ضمن اشاره به اینکه توان و ظرفیت‌های دانش‌بنیان‌ها برای شرکت ملی نفت ایران بسیار ارزشمند است، گفت: امیدوارم در آینده‌ای نزدیک شاهد دستاوردهای ارزشمندی در همکاری با این شرکت‌ها باشیم.

وی افزود: در مرز دانش‌بنیان شدن شرکت ملی نفت ایران به‌دنبال اختصاص زمان طولانی نیستیم، درست است که ما در این مسیر آینده، افق و چشم‌انداز داریم اما قصد نداریم مقدمه، طولانی‌تر از متن و اصل کار شود و زمان را از دست بدهیم، با توجه به اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان در این مسیر سهیم هستند در کنار پیشگامی شرکت ملی نفت ایران دانش‌بنیان‌ها هم نقشی مهم دارند.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اینکه هنوز گفتمان دانش‌بنیان ایجاد نشده و به بلوغ گفتمانی نرسیده‌ایم، ادامه داد: همانطور که مقام معظم رهبری اعلام کردند در مسیر دانش‌بنیان شدن باید بسیار گفتمان‌سازی کنیم و در این زمینه باید آرمان‌گرایانه جلو رویم، در واقع باید همیشه در مسائل سقف و اوج هر موضوعی را ببینیم. اگر اینطور نباشد، واکنش ما منفعلانه‌ خواهد بود.

خجسته‌مهر گفت: وقتی به تمدن کشور نگاه می‌کنیم تمدنی بر اساس علم، دانش، مهندسی، معماوری و هنر در می‌یابیم؛ در مباحث فرهنگی اجتماعی و سیاسی تاریخچه و پیشینه‌ای بسیار ارزشمندی داریم؛ از این رو نباید اجازه دهیم این توان و استعداد مغفول بماند.

وی دولت سیزدهم را پیشگام در دانش‌بنیان شدن اقتصاد دانست و گفت: تغییر دولت‌ها باید نماد پیشرفت و تغییر باشد که در دولت سیزدهم این مهم میسر شد.

معاون وزیر نفت با بیان اینکه مقام معظم رهبری، برای دانش‌بنیان کردن اقتصاد دریچه‌ای تازه را رو به ملت ایران باز کردند، تصریح کرد: اگر به ۱۵ سال پیش نگاه کنیم، این گفتمان همیشه در کشور بوده است، اما متأسفانه ما قدرت جذب و توان این رویکرد را نداشتیم و بهتره بگویم ما وظیفه خود را به‌درستی انجام ندادیم و باید پاسخگوی ملت باشیم، مبادا سال‌های آینده بگوییم برای ملت کاری انجام نشد.

خجسته‌مهر از ایجاد ستاد تحول و پیشرفت فناوری‌های دانش‌بنیان خبر داد و گفت: همسو با سخنان بهمن‌ماه پارسال مقام معظم رهبری، این ستاد ایجاد شد و ظرفیت توانمند کردن این مجموعه وجود دارد اما لزوماً توانمندسازی آن به افراد محدود نیست بلکه افکار است که آن را راهبری می‌کند.

وی تحول در این مسیر را کاری زمانبر خواند و تصریح کرد: در شرایط کنونی بر اساس توانی که داریم، باید اصلاحاتی را در این حوزه انجام دهیم و انتظار تحول یک شبه نمی‌رود.

بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان قرارداد با مراکز دانش‌بنیان‌

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران درباره اصلاحات لازم در مسیر دانش‌بنیان شدن شرکت ملی نفت ایران گفت: اکنون بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان با مراکز دانش‌بنیان‌ و دانشگاه‌ها قرارداد داریم که بیشتر کارهایی هستند که افراد عادی هم می‌توانند برای ما انجام دهند، اما این رویه نیازمند تغییر است.

قراردادهای دانش‌بنیان مسئله‌محور و فناور محور شد

خجسته‌مهر افزود: بر اساس مطالعات، مشاهده شد که مسائل اصلی مربوط به مخزن و چاه‌های نفت و گاز باقی مانده است و در معرض دید دانش‌بنیان‌ها قرار نمی‌گیرد؛ بر همین اساس تصمیم گرفتیم فعالیت‌هایی که به این مراکز سپرده می‌شود از میدان‌محور به سمت فناورمحور یا مسئله‌محور پیش رود و با دانشگاه‌ها بر همین اساس توافق کردیم.

وی درباره پیشرفت قراردادهایی که بر اساس مسئله‌محور امضا شده‌اند، گفت: بعضی از قراردادها پیشرفت مطلوبی داشته‌اند و مانعی بر سر راه آنها نیست؛ حدود ۷۰ میلیون یورو تنها ارزش ارزی این قراردادهاست و با مسئله‌محور شدن آن‌ها در مسیر اثربخش کردن آن‌ها گام نهادیم و به مسیر جهت دادیم.

معاون وزیر نفت درباره قراردادهای دانش‌بنیان کردن چاه‌های کم‌بازده یا متوقف نیز گفت: حدود ۷۰۰ تا ۷۵۰ حلقه چاه کم بازده و یا گاه غیر فعال داریم یا چاه‌هایی که تولید غیر اقتصادی دارند که بر این اساس، مسئله محوری کردن قرارداد آنها را پیش بردیم؛ هم‌اکنون در کمیسیون تخصصی شورای اقتصاد قراردادها تصویب شده است و ارزش آن‌ها حدود ۷۰۰ میلیون دلار است، حدود ۷۰ شرکت در این فراخوان حاضر شدند.

خجسته‌مهر درباره پیشنهادهایی که در نشست با شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی این شرکت‌ها مطرح شد گفت: پیشنهادهایی که در این نشست مطرح شد به‌طور حتم در ستاد تحول یک به یک مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ ما هنوز برای دانش‌بنیان شدن در اوایل مسیر هستیم و کارها باید مرحله به مرحله پیش برود تا به بلوغ خود برسد.

وی تولید گاز هلیوم را از مسائل مغفول در حوزه دانش‌بنیان برشمرد و گفت: گاز هلیوم یکی از مسائل مغفول است. میدان گازی پارس‌جنوبی بیشترین مقدار گاز هلیوم را در خود دارد که به‌دلیل نداشتن دانش‌فنی از استخراج این گاز بی‌نصیب مانده‌ایم در حالی که قطر سال‌ها است که از این گاز بهره می‌برد و در صنایع نظامی، هسته‌ای، پزشکی و دیگر صنایع با فناوری بالا استفاده می‌شود؛ هم‌اکنون ما وارد کننده این گاز هستیم. فراخوان برای دانش‌بنیان کردن تولید این گاز صادر شده تا استخراج این گاز در کشور کلید بخورد، همچنین برای ایجاد واحدهای تولید ال‌ان‌جی کوچک فراخوان داده‌ایم تا به زودی صادر کننده این گاز شویم.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفت: بعد از تحولات بسیار در تاریخ صنعتی جهان به تحول دیجیتال رسیدیم که به عقیده اندیشمندان برتر پایه‌های این تحول دیجیتال که به تحول چهارم معروف است، حرکت به سمت دانش‌بنیان کردن صنعت است که اگر بتوانیم در شرکت ملی نفت ایران به‌صورت جهشی وارد این عرصه شویم، سهم قابل‌توجهی در انقلاب صنعتی چهارم خواهیم داشت.

خجسته‌مهر افزود: دانش‌بنیان کردن باید مبتنی بر اقتصاد باشد، هر طرح اقتصادی سه مؤلفه دارد، زمان، قیمت و کیفیت و اگر طرحی مبتنی بر این سه اصل نباشد، دانش‌بنیان نیست؛ ما به‌دنبال بهره‌وری، کارایی و بازده هستیم، طرحی روی میز نگذاریم که این ویژگی‌ها را نداشته باشد؛ غیر از این، مصداق پول‌پاشی و اتلاف وقت است.

وی با بیان اینکه امروز ما به دنبال استفاده از هر نوع فناوری نیستیم گفت: ما به‌دنبال فناوری هستیم که محصول جدید به ما بدهد و اگر این محصول به‌دست آید به معنای آن است که محصول قبلی باید از رده خارج شود.

باید به سمت انجام سرمایه‌گذاری‌های خطر پذیر برویم

معاون وزیر نفت درباره اقدام‌هایی که شرکت ملی نفت ایران باید در قبال مراکز دانش‌بنیان انجام دهد گفت: اینکه ماچه کمکی باید به دانش‌بنیان‌ها بکنیم نیز مسئله‌ است؛ ما امکانات، توان مالی و اختیارات داریم و یکی از وظایف اصلی ما این است که شرکت‌های را ایجاد کنیم که واقعا دانش‌بنیان هستند؛ از آنجا که نتوانستیم اطلاعات درستی در اختیار شرکت‌ها بگذاریم و اطلاعات را با آن‌ها به اشتراک بگذاریم، نتوانسته‌ایم از دانش آن‌ها بهره ببریم.

خجسته‌مهر به الزام ریسک‌پذیر بودن در سرمایه‌گذاری اشاره کرد و تصریح کرد: در بعد کلان باید به سمت انجام سرمایه‌گذاری‌های خطر پذیر برویم. قرار نیست ریسک نکنیم؛ ریسک برای شکست نیست و قابل محاسبه است و ریسک در واقع برای موفقیت است.

وی از ایجاد راهکارهای قانونی برای تسهیل مسیر مراکز دانش‌بنیان یاد و اذعان کرد: در بعضی از مواقع ما موظف به ایجاد راهکارهای قانونی هستیم و در دولت سیزدهم در این مسیر وزیر نفت گام‌های بزرگی برداشته است.

خجسته‌مهر درباره مراکز حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: برای حمایت‌ها و انواع آن نیز نهادهای مختلفی در وزارت نفت وجود دارد از پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز گرفته تا صندوق فناوری و نوآوری. از طرف دیگر قانون بودجه نیز حمایت از این شرکت‌ها را برای ما میسر می‌کند. ما می‌توانیم از شرکت‌های نوپا یا استارت‌آپ که چابکی لازم را دارند به نفع خودمان استفاده کنیم که یک مزیت رقابتی به‌شمار می‌رود.

وی درباره مراحل دانش‌بنیان‌سازی گفت: بومی‌سازی تولید کالاهای پر مصرف برای عبور از شرایط تحریم تنها مقدمه کار شرکت‌های دانش‌بنیان است و در این مسیر باید جلوتر برویم و در مرحله میانی از فناوری‌های پیشرفته استفاده کنیم و به‌سمت تجاری‌سازی برویم و مرحله متعالی‌سازی آن، حاکم کردن و نهادینه کردن فناوری‌های دانش‌بنیان در کل چرخه ذینفعان است.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نتیجه مجموعه این اقدام‌ها را تحول صنعتی در شرکت ملی نفت ایران دانست و گفت: ما پایگاه داده منسجم و تخصصی نداریم اگر داریم نیز کامل و تخصصی نیست، منظور از داده‌ها شناخت بخش عرضه و تقاضاست، اما بخش مربوط به ارائه ایده‌ها در بخش تقاضا نداریم.